Υλικά περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

ΑΙΩΝΟΒΙΑ ΔΕΝΤΡΑ

Στάρα Κ, Βώκου Δ 2015 (επιμ.). Πακέτο δραστηριοτήτων περι­βαλλοντικής εκπαίδευσης: “Τα αιωνόβια δέντρα, οι αξίες τους και η σημασία τους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας“. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα.

Τα αιωνόβια δέντρα είναι γνωστά ως εξέχουσες μορφές του τοπίου, ιστορικά μνημεία, κιβωτοί μιας ιδιαίτερης βιοποικιλότητας, εργαστήρια μελέτης του κλίματος και ικανά σύμβολα αιωνιότητας, αναγέννησης και σταθερότητας. Αποτελούν επίσης γνώριμη εικόνα και βίωμα εκπαιδευτικών και μαθητών. Στο πλαίσιο του έργου: «Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ – ΤΑ ΙΕΡΑ ΔΑΣΗ ΤΗΣ HΠΕΙΡΟΥ» (ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΘΑΛΗΣ, 2012-2015) δημιουργήσαμε το υλικό περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με τίτλο «Τα αιωνόβια δέντρα, οι αξίες τους και η σημασία τους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας».  Αυτό περιλαμβάνει το βιβλίο Τα μεγαλειώδη δέντρα του Ζαγορίου και της Κόνιτσας: Δέντρα αιωνόβια, δέντρα ιερά, μάρτυρες της τοπικής ιστορίας και φύλακες της βιοποικιλότητας, οδηγό για τον εκπαιδευτή και βιβλίο με παιδαγωγικές δραστηριότητες. Αυτές απευθύνονται κυρίως σε μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (παιδιά 10 – 12 ετών) και σε παιδιά με ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες, μέσω της διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Περιλαμβάνει επίσης CD με υποστηρικτικό υλικό, αφίσα, χάρτη με οδηγίες για αναζήτηση στο πεδίο επιβλητικών δέντρων και δασών και το παραμύθι “Το δέντρο του μικρού μας κόσμου“. Το παραμύθι έχει τιμηθεί με έπαινο για το κείμενο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (2012, Καλλιόπη Στάρα) και έπαινο για την εικονογράφηση από τα Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης (ΕΒΓΕ)  (2016, Μυρτώ Δεληβοριά). Γραφιστική επιμέλεια: Αφροδίτη Ζούκη, Εικονογράφηση: Βασίλης Χατζηρβασάνης.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Εθνικός Δρυμός Αίνου (Κεφαλονιά)

Στάρα Κ. 2022. Υλικό δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: “Αιωνόβια δέντρα του πλανήτη: γίγαντες της βλάστησης, φύλακες αιώνιων μυστικών“. Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. – Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Ζακύνθου, Αίνου και Προστατευόμενων Περιοχών Ιονίων Νήσων, Αργοστόλι.

Πόσο χρονών είναι το γηραιότερο δέντρο του πλανήτη; Πόσα μέτρα ύψος έχει το ψηλότερο δέντρο του κόσμου; Γιατί ο ίταμος ονομάζεται «δέντρο της ζωής και του θανάτου» κι η αροκάρια «δέντρο ζωντανό απολίθωμα»; Κι όλα αυτά τι σχέση έχουν με το έλατο της Κεφαλονιάς;

Μια παρέα παιδιών από όλο τον κόσμο μαζί με τη δασκάλα τους περνούν εξαιρετικά δημιουργικά τις Πέμπτες τους στο σχολείο συλλέγοντας ιστορίες για χιλιόχρονα δέντρα που τα δένουν με τον τόπο τους. Η Λάουρα που έχει μαμά Ιταλίδα, ο Κίραν που έχει μπαμπά Ιρλανδό, ο Γεράσιμος από την Κεφαλλονιά, ο Αντώνης από την Κρήτη, ο Γιάννης με μια μακρινή ρίζα από την Ήπειρο, ο Ντέιβιντ και η Κέιτ που γεννήθηκαν στην Αμερική, η Βασέντα από την Ινδία, η Τάικι με μπαμπά Κινέζο και μαμά Γιαπωνέζα, ο Αδάμ από το Λίβανο ο Μπαρντού από την Ανατολική  Αφρική κι η Μάιτε από τη Χιλή.

Κι όσο για τα δέντρα: Μια καστανιά ετών άνω των 2000 που ζει κοντά στην Αίτνα, ένας ίταμος παρόμοιας ηλικίας που ζει δίπλα στην εκκλησία του σε ένα μικρό χωριό της Σκωτίας, μια ελιά στην Κρήτη που διεκδικεί τον τίτλο της γηραιότερης του πλανήτη, ένα μπαομπάμπ που βρυχάται σαν λιοντάρι, ο Υπερίων, το ψηλότερο δέντρο του κόσμου που είναι μια σεκόια κι ο Μαθουσάλας, το γηραιότερο δέντρο του πλανήτη που είναι ένα πεύκο. Από την παρέα δεν λείπουν επίσης μια ιερή συκιά που φυτεύτηκε στην Σρι Λάνκα πριν από 2.310 χρόνια, ο μεγάλος βασιλιάς των γκίγκο, οι κέδροι που ζουν στο δάσος του Θεού στο Λίβανο, η απειλούμενη αροκάρια που συνεχίζει να ζει στη γη εδώ και 225 εκατομμύρια χρόνια και η δρυς του βασιλιά που ζει στη Δανία. Θα καταφέρει ένα έλατο από την Κεφαλονιά να συμμετάσχει ισότιμα στην παρέα των  χιλιόχρονων αυτών γιγάντων με τις ιστορίες που έχουν πλάσει οι άνθρωποι του νησιού του γι αυτό;

Τις ιστορίες των 12 χιλιόχρονων δέντρων συνοδεύουν 12 ιδέες για δράση που προσκαλούν παιδιά και εκπαιδευτικούς να απλώσουν τα κλαδιά της ιστορίας των 12 δέντρων, να ξεφυλλίσουν ιστορίες και να αναζητήσουν τις ρίζες τους.

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

Κατσακιώρη Μ, Στάρα Κ 2013 (επιμ.). Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Ας μάθουμε…ας παίξουμε… (6-12 ετών). Φορέας Διαχείρισης Εθνικών Δρυμών Βίκου -Αώου και Πίνδου, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη.

Το υλικό περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης με τίτλο «Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Ας μάθουμε… ας παίξουμε…» απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 6 – 12 ετών. Γενικός σκοπός του είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των παιδιών του Δημοτικού, η οποία μπορεί να συμβάλει ενεργά και αποτελεσματικά, καταρχήν στη μετάδοση πληροφοριών και στην απόκτηση γνώσεων σχετικά με το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και εν γένει με το φυσικό περιβάλλον, στη γνώση και κατανόηση της ανθρώπινης παρέμβασης στα οικοσυστήματα και στις επιπτώσεις που αυτή επιφέρει, αλλά κατεξοχήν στη διαμόρφωση και μεταβίβαση αξιών οι οποίες τελικά θα οδηγήσουν σε νέες στάσεις ζωής. Αναδεικνύει, μέσα από σύγχρονες ολοκληρωμένες παιδαγωγικές προσεγγίσεις τη σημασία του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και προσεγγίζει θέματα που σχετίζονται με τη διατήρηση και αειφορική διαχείρισή του. Αποτελείται από το υλικό για τα παιδιά και το υλικό για τον εκπαιδευτή. Tο υλικό για τα παιδιά περιλαμβάνει: Παιδαγωγικές Δραστηριότητες και CD με Υποστηρικτικό Υλικό. Tο υλικό για τα παιδιά και τον εκπαιδευτή περιλαμβάνει: Ενημερωτικό Κείμενο, Οδηγό για τον Εκπαιδευτή και CD με Υποστηρικτικό Υλικό.

Κατσακιώρη Μ, Στάρα Κ. 2022 (επιμ.). Εκπαιδευτικό υλικό «Το Οροπέδιο της Φολόης» (για παιδιά 6 – 15 ετών). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη.

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ

Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)

Στάρα Κ, Τσιακίρης Ρ, Λατσούδης Π, Χατζηρβασάνης Β 2005. O Μαυροπετρίτης μας ταξιδεύει στο Αιγαίο. Φύλλα πληροφοριών και δραστηριοτήτων για εκπαιδευτικούς και παιδιά. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα.

Ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), το ‘βαρβάκι’ των νησιών του Αιγαίου, είναι ένα μικρό αγελαίο γεράκι, για το οποίο η Ελλάδα φέρει παγκοσμίως τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη διατήρηση του. Έρχεται στη χώρα μας κάθε άνοιξη από την εξωτική Μαδαγασκάρη, όπου ξεχειμωνιάζει, και είναι μοναδικό για τη στρατηγική αναπαραγωγής του. Στα τέλη του καλοκαιριού, εποχή που ξεκινά η μαζική μετανάστευση των μικρών πουλιών από τη βόρεια Ευρώπη προς την Αφρική, το 80% (10.000 ζευγάρια) του παγκόσμιου πληθυσμού του συγκεντρώνεται στις βραχονησίδες του Αιγαίου. Εκεί αναπαράγεται και ταΐζει τους νεοσσούς του με την ουρανοκατέβατη αυτή πηγή τροφής, εγκαταλείποντας τις εντομοφάγες συνήθειες του. Το εκπαιδευτικό υλικό για τον Μαυροπετρίτη  δημιουργήθηκε από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία στα πλαίσια του προγράμματος Life2003Nat/Gr/000091. Aπευθύνεται στους μαθητές των σχολείων του Αιγαίου, αφού εκείνοι καλούνται πρώτοι να διαφυλάξουν τη μοναδική αυτή φυσική κληρονομιά. Περιλαμβάνει ένα βιβλιαράκι γενικών πληροφοριών για τη μοναδική βιολογία του Μαυροπετρίτη, 31 φύλλα δραστηριοτήτων–παιχνιδιών, 30 κάρτες μεταναστευτικών  και δύο παζλ περιήγησης στη βιοποικιλότητα της Μεσογείου και της Μαγαδασκάρης.